Karta charakterystyki (SDS) zawiera ważne informacje o substancjach niebezpiecznych i jest niezbędna jako środek komunikacji między dostawcą a użytkownikiem. Pokazujemy, jak muszą być skonstruowane karty charakterystyki i jakie treści można znaleźć w odpowiednich sekcjach.

Jakie informacje powinny się znaleźć na karcie charakterystyki substancji niebezpiecznej?

Struktura karty charakterystyki substancji niebezpiecznych została opisana w załączniku II do rozporządzenia REACH „Wytyczne dotyczące sporządzania karty charakterystyki”. Załącznik ten został niedawno zmieniony rozporządzeniem (UE) 2020/878. Karta charakterystyki substancji niebezpiecznych ma jasno określoną postać. Musi się tam znaleźć nazwa substancji lub mieszaniny i nazwa firmy. Oprócz identyfikatorów produktu należy w tym miejscu podać nazwę handlową. W tym miejscu należy również znaleźć zamierzone lub zalecane zastosowania substancji, lub mieszaniny.

Możliwe zagrożenia obejmuje informacje na temat klasyfikacji substancji lub mieszaniny wraz z towarzyszącymi piktogramami i zwrotami H. Klasyfikacja wynika z załącznika VI rozporządzenia CLP, lub z klasyfikacji dostawcy. Oprócz klasyfikacji substancji zgodnie z rozporządzeniem należy podać dodatkowe zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia. Należy dokonać rozróżnienia między mieszaninami, które podlegają oznakowaniu, a mieszaninami, które nie wymagają oznakowania.

Należy podać tożsamość chemiczną składników substancji lub mieszaniny, w tym zanieczyszczeń i dodatków stabilizujących. W przypadku produktów – a z tymi najczęściej mamy do czynienia w praktyce – nie trzeba koniecznie określać pełnego składu wszystkich składników z recepturą. Jeżeli substancja jest zarejestrowana i zawiera nanopostać, należy określić właściwości cząstek. Jeżeli substancja nie jest zarejestrowana, ale karta charakterystyki zawiera nanopostacie, których właściwości cząstek wpływają na bezpieczeństwo substancji, należy podać te właściwości. Należy też określić konieczne środki pierwszej pomocy. Ta musi być opisana w taki sposób, aby nawet nieprzeszkolony pomocnik mógł ją zrozumieć i natychmiast udzielić pomocy. W tej sekcji należy również pokrótce podsumować najważniejsze objawy i skutki narażenia, zarówno ostrego, jak i opóźnionego. Osoba udzielająca pierwszej pomocy musi również zostać poinformowana, czy w razie wypadku powinien natychmiast wezwać lekarza. Instrukcje dotyczące pierwszej pomocy powinny być skonstruowane zgodnie z odpowiednimi drogami narażenia. Procedurę dla odpowiedniej drogi narażenia, taką jak wdychanie, kontakt ze skórą i oczami oraz połykanie, należy opisać w oddzielnych podrozdziałach. W stosownych przypadkach należy podać informacje o badaniach klinicznych i nadzorze lekarskim pod kątem efektów opóźnionych, a także szczegółowe informacje o odtrutkach (jeśli są znane) i przeciwwskazaniach. W przypadku niektórych substancji lub mieszanin ważne może być podkreślenie, że w miejscu pracy musi być dostępny specjalny sprzęt do ukierunkowanego i natychmiastowego leczenia.

Sekcja 5 kart charakterystyki zawiera informacje o tym, co zrobić, jeśli substancja lub mieszanina powinna ulec spaleniu. W szczególności należy wymienić odpowiednie i nieodpowiednie środki gaśnicze. W razie wypadku lub niezamierzonego uwolnienia produktu ważne jest, aby wiedzieć, jakie środki są konieczne, np. noszenie osobistego wyposażenia ochronnego. Bardzo ważne są również uwagi dotyczące pojemników do przechowywania. O ile odpowiednie materiały nie są tutaj wyraźnie wymienione, firmy powinny przechowywać produkty tylko w ich oryginalnych pojemnikach.

Informacje toksykologiczne są przeznaczone przede wszystkim do użytku przez przedstawicieli zawodów medycznych, specjalistów ds. bezpieczeństwa i higieny pracy oraz toksykologów. Zawiera krótki, ale kompletny i zrozumiały opis różnych toksycznych skutków zdrowotnych, których może doświadczyć użytkownik w przypadku kontaktu z substancją lub mieszaniną.

Kto może pomóc w stworzeniu karty charakterystyki?

Art. 31 ust. 1 rozporządzenia nakłada na producentów substancji, mieszanin i produktów niebezpiecznych obowiązek przygotowania kart charakterystyki. Karta charakterystyki to elementarna część chemicznego łańcucha dostaw – od producenta do użytkownika. Na trasie dostawy dostawca jest zobowiązany do przekazania użytkownikowi karty charakterystyki.

Nie każdy pracownik firmy jest uprawniony do tworzenia karty charakterystyki. Informacje i arkusz danych mogą być tworzone wyłącznie przez kompetentnych pracowników lub licencjonowane firmy świadczące usługi tworzenia kart charakterystyki. Jest to wyraźnie uregulowane w rozporządzeniu. Wiedza zdobywana jest poprzez regularne uczestnictwo w szkoleniach. Dostawca powinien nie tylko dostarczyć użytkownikowi kartę charakterystyki zgodnie z załącznikiem II, jeżeli substancja lub mieszanina spełnia kryteria klasyfikacji jako niebezpieczna zgodnie z rozporządzeniem (WE) 1272/2008. Dostawca musi również dostarczyć kartę charakterystyki, jeżeli substancja lub mieszanina jest trwała, wykazująca zdolność do bioakumulacji i toksyczna.

To jaka wiedza jest wymagana do sporządzenia karty charakterystyki substancji niebezpiecznych, zostało szczegółowo opisana w wytycznych do sporządzania kart charakterystyki. Kluczową rolę odgrywa tu wiedza fachowa, którą można zdobyć w szkoleniach i na kursach dokształcających.